تدوین الگوی توسعه پایدار به منظور افزایش بهره بری در صنعت آب(مطالعه موردی در خصوص شهرستان ماهشهر)

نوع : word - قیمت :15000 تعداد صفحه : 95

بخشی از پایان نامه : 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                            صفحه

چکیده.......................................................................................................................................... 1

فصل اول:کلیات تحقیق

1-1مقدمه........................................................................................................................................... 3

1-2ضرورت، هدف و روش تحقیق....................................................................................................... 4

1-3 تحلیل سلسله مراتبی AHP........................................................................................................... 7

1-3-1سطح یک-هدف:....................................................................................................................... 9

1-3-2سطح دو-معیارها:...................................................................................................................... 9

1-3-3 سطح سه-گزینه ها:................................................................................................................... 9

1-4 تعاریف..................................................................................................................................... 10

1-4-1توسعه پایدار........................................................................................................................... 10

1-4-2تحلیل سلسله مراتبی................................................................................................................ 10

1-4-3 آب شرب.............................................................................................................................. 10

1-4-4 آب کشاورزی........................................................................................................................ 11

1-4-5 آب صنایع............................................................................................................................. 11

1-4-6 منابع پایدار............................................................................................................................ 11

1-4-7 منابع ناپایدار.......................................................................................................................... 11

1-4-8 فاضلاب................................................................................................................................ 11

1-4-9 پساب................................................................................................................................... 11

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

2-1توسعه پایدار............................................................................................................................... 13

2-2 توسعه پایدار و آب..................................................................................................................... 13

2-3 آب منبع تجدیدپذیر.................................................................................................................... 14

2-4 چالش های مدیریت منابع آب...................................................................................................... 15

2-5 تمرکزگرایی و تمرکززدایی در مدیریت منابع آب............................................................................ 15

2-6 کاربرد ابزارهای مالی در مدیریت آب و پیامدهای آن...................................................................... 17

2-7-کنترل توازن زمانی و مالی........................................................................................................... 18

2-7-1کاهش تلفات آب.................................................................................................................... 19

2-7-2 کاهش هزینه های نگهداری بهره برداری شبکه ها....................................................................... 19

2-7-3راهکارهای کلی در جهت مقابله با بحران آب در جهان................................................................ 20

2-8 وضعیت آبی کشور ایران:............................................................................................................. 20

2-8-1 منابع آب در ایران:.................................................................................................................. 21

2-9 عوامل زمینه ساز بحران آب در سطح ملی...................................................................................... 23

2-10عوامل زمینه ساز بحران از دیدگاه مصارف آّب.............................................................................. 24

2-10-1عوامل زمینه ساز بحران از دیدگاه توسعه پایدار و جنبه های مدیریتی:.......................................... 24

2-10-2تحلیل سلسله مراتبی.............................................................................................................. 26

2-10-3 ساخت سلسله مراتبی............................................................................................................ 26

2-11مقایسه های زوجی.................................................................................................................... 27

2-11-1محاسبه وزن نسبی................................................................................................................. 28

2-11-2 وزن نهایی گزینه ها.............................................................................................................. 28

2-11-3 قضایای زیر در تحلیل و بررسی ناسازگاری مفید واقع خواهند شد.............................................. 30

2-12 تحقیقات مشابه......................................................................................................................... 31

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1شهرستان ماهشهر......................................................................................................................... 36

3-2آب و هوا و اقلیم ماهشهر............................................................................................................. 37

3-2-1توابع ماهشهر.......................................................................................................................... 37

3-2-2فعالیت های کشاورزی و صنعتی بندر ماهشهر............................................................................. 38

3-3سیمای کلی بندر ماهشهر.............................................................................................................. 39

3-3-1تاسیسات زیربنایی................................................................................................................... 39

3-3-2 مصارف آب شهرستان ماهشهر................................................................................................. 40

3-4 تدوین الگوی توسعه پایدار منابع آب در شهرستان ماهشهر................................................................ 41

3-4-1آب شرب............................................................................................................................... 41

3-4-2آب صنایع............................................................................................................................... 42

3-4-3 آب مصرفی کشاورزی............................................................................................................. 43

3-5 منابع آب ماهشهر........................................................................................................................ 44

3-6 تحلیل سلسله مراتبی................................................................................................................... 44

3-7 پرسشنامه................................................................................................................................... 44

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادها

4-1جمع آوری اطلاعات.................................................................................................................... 48

4-2درخت ارزیابی-تحلیل سلسله مراتبی............................................................................................. 48

4-3 نمونه پرسش نامه های ارسالی...................................................................................................... 49

4- 4نرم افزار Export Choice.............................................................................................. 51

4-5 نتایج آنالیز نرم افزار Expert Choice............................................................................... 52

4-6 تحلیل نتایج............................................................................................................................... 62

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه........................................................................................................................................ 67

5- 2نتیجه گیری و پیشنهادات............................................................................................................. 68

5-3 تحقیقات آتی............................................................................................................................. 68

منابع و مآخذ

الف)منابع فارسی............................................................................................................................... 70

ب)منابع غیر فارسی........................................................................................................................... 72

پیوست ها......................................................................................................................................... 74

چکیده انگلیسی................................................................................................................................. 75

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                        صفحه

جدول 2- 1- ماهر هزینه ها و بازیافت هزینه ها در مدیریت مالی منابع آب................................................. 18

جدول 2- 2- وضعیت منابع آبی تجدید پذیر کشور................................................................................. 21

جدول 2- 3- برآورد سالانه رودخانه های اصلی کشور............................................................................ 22

جدول2-4 برآورد سالانه غرب کشور.................................................................................................... 22

جدول 2- 5- قیمت تمام شده یک مترمکعب آب.................................................................................... 23

جدول 2- 6- تحولات ساختار مصرف آب............................................................................................ 24

جدول 2- 7- جدول نه کمیتی مقایسه دودویی شاخص ها....................................................................... 28

جدول 2- 8- شاخص تصادفی بودن..................................................................................................... 31

جدول 3- 1- مقدار آب مورد نیاز شرب در ماهشهر(برحسب مترمکعب در روز)......................................... 42

جدول 3- 2- مصارف آب شرب و صنایع و پساب تولیدی از فاضلاب...................................................... 43

جدول 3- 3-پرسش نامه کلی برای نظرسنجی ساختار تحلیل سلسله مراتبی................................................ 45

جدول 4- 1-پرسش نامه شماره یک در خصوص اهمیت هر معیار نسبت به معیار دیگر................................ 49

جدول 4- 2- پرسش نامه شماره دو در خصوص اهمیت هر گزینه نسبت به عامل کیفیت آب........................ 50

جدول 4- 3-جدول اولویت گزینه های  منابع آب................................................................................... 63

جدول 4- 5-اهمیت نسبی معیارها نسبت به یکدیگر............................................................................... 65

جدول 4- 4-جدول اهمیت معیارهای انتخاب منبع آب............................................................................ 64

 

فهرست نمودار ها

عنوان                                                                                                   صفحه

نمودار 1- 2-الگوی کلی توسعه پایدار.......................................................................................................7

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                        صفحه

شکل 2- 1- نمونه ای از درخت تصمیم................................................................................................ 27

شکل 3- 1- نقشه شهرستان ماهشهر..................................................................................................... 36

شکل 3- 2- بخش بندی شهرستان بندر ماهشهر..................................................................................... 38

شکل 4- 1-درخت تحلیل سلسله مراتبی توسعه پایدار منابع آب ماهشهر.................................................... 48

شکل 4- 2-نمایی از داده های وارد شده در نرم افزار Expert Choice................................................. 52

شکل 4- 3- نتایج تحلیل نرم افزار برای گزینه ها.................................................................................... 53

شکل 4- 4-نتایج نرم افزار به صورت ستونی برای معیارها به همراه مقدار ناسازگاری دادها........................... 54

شکل 4- 5-آنالیز کیفیت آب بر اساس داده های نظرسنجی-ناسازگاری 0.09.............................................. 55

شکل 4- 6-آنالیز محل مصرف بر اساس داده های نظرسنجی-ناسازگاری 0.09........................................... 56

شکل 4- 7- آنالیز هزینه شبکه بر اساس داده های نظرسنجی-ناسازگاری 0.08............................................ 57

شکل 4- 8- آنالیز نیروی ماهر بر اساس داده های نظرسنجی-ناسازگاری 0.1.............................................. 58

شکل 4- 9- آنالیز دوام و نوسان شبکه بر اساس داده های نظرسنجی-ناسازگاری 0.1................................... 59

شکل 4- 10- آنالیز نوع مصرف بر اساس داده های نظرسنجی-ناسازگاری 0.1............................................ 60

شکل 4- 11- آنالیز امنیت شبکه بر اساس داده های نظرسنجی-ناسازگاری 0.08......................................... 61

شکل 4- 12-ترتیب انتخاب گزینه های آب برای ماهشهر........................................................................ 63

 

چکیده:

منابع آب تجدید شونده کشور با توجه به وضعیت بارندگی، پوشش گیاهی و سایر عوامل تأثیرگذار در حجم نزولات جوي، حدود 130 تا 139 میلیارد متر مکعب در سال است که حجم قابل استحصال و با احتساب آب­هاي برگشتی حدود 126 میلیارد مترمکعب برآورد می­شود .از کل آب­هاي تجدید شونده حدود 105 میلیارد متر مکعب را جریان­هاي سطحی و 25 میلیارد مترمکعب را جریان­هاي نفوذي به منابع زیر زمینی تشکیل می­دهند.توسعه پایدار در کنار رشد اقتصادی و توسعه بشری در یک جامعه یا یک اقتصاد توسعه یافته، سعی در تحصیل توسعه مستمر، ورای توسعه اقتصادی دارد. توسعه پایدار عنصر سازمان دهنده‌ای است که موجب پایداری منابع تجدیدناپذیر می‌شود، منابع محدودی که برای زندگی نسل آینده بر روی کره زمین ضروری است.تصمیم گیری در خصوص انتخاب روش بهینه برای توسعه پایدار منابع آب امری چند بخشی و بسیار مهم می باشد.تصمیم گیری در این خصوص نیاز به انتخاب یک سیستم مدون و دقیق می باشد تا سلیقه های افراد در انتخاب روش تدوین و انتخاب اثرگذار نباشد.برای انجام این روند دقیق علمی نیاز به تحلیل سلسله مراتبی می باشد.نتایج ارزیابی نشان داده است که از میان معیارهای مورد ارزیابی معیارهای کیفیت آب و دوام و نوسان منبع دارای بالاترین اهمیت می باشد.و از گزینه های پیش رو برای تامین آب این شهر، آب رودخانه کارون، آب باران، آب دیگر رودخانه،آب چاه،تصفیه آب دریا، آب تصفیه فاضلاب شهری، آب تصفیه فاضلاب صنعتی دارای اولویت برنامه ریزی می باشند.

واژگان کلیدی: توسعه پایدار، تحلیل سلسله مراتبی،مناع آب، بندر ماهشهر، بهره وری

1-1مقدمه

     محدودیت­هاي منابع آب و برداشت بی­رویه از این منابع از یک سو و تخلیه ضایعات و پسماندها در منابع آبی از سوي دیگر، باعث تضعیف این منبع حیاتی شده است. توزیع جریان­هاي آبی در سطح جهان نامتعادل است و با توزیع جمعیت تناسب ندارد .از مجموع کل آب­هاي جهان، 4/97 درصد آن را آب شور دریاها و اقیانوس­ها تشکیل می­دهند که به دلیل شوري در عمل قابل استفاده نیستند. به این ترتیب کل حجم ذخایر آب­هاي داخل خشکی به  6/2 درصد محدود می­گردد، که بخش اعظم آن به صورت یخ در قطب­هاي کره زمین و یخچال­هاي طبیعی (98/1 درصد) و آب­هاي زیرزمینی (59/0درصد) وجود دارند که در دسترس نیستند. به این ترتیب از مجموع آب­هاي کره زمین تنها 014/0 درصد آب قابل استفاده بوده و در واقع حیات انسان و موجودات زنده بر روی خشکی­ها وابسته به همین مقدار اندك آب است.

     چنانچه میانگین تقاضاي سرانه آب به هیچ عنوان تغییر نکند و جمعیت جهان براساس پیش­بینی­هاي سازمان ملل به 9 میلیارد نفر در سال 2050 برسد، آبی که بشر استحصال می­کند حدود 10200 کیلو مترمکعب، یعنی حدود 82 درصد آب­هاي روان شیرین کره زمین خواهد بود .اگر علاوه بر جمعیت، تقاضاي سرانه نیز افزایش یابد محدودیت شدید آب در سطح جهان قبل از سال 2100 نمایان خواهد شد.

     منابع آب تجدید شونده کشور با توجه به وضعیت بارندگی، پوشش گیاهی و سایر عوامل تأثیرگذار در حجم نزولات جوي، حدود 130 تا 139 میلیارد متر مکعب در سال است که حجم قابل استحصال و با احتساب آب­هاي برگشتی حدود 126 میلیارد مترمکعب برآورد می­شود .از کل آب­هاي تجدید شونده حدود 105 میلیارد متر مکعب را جریان­هاي سطحی و 25 میلیارد مترمکعب را جریان­هاي نفوذي به منابع زیر زمینی تشکیل می­دهند (دفتر بهبود بهره­وری و اقتصاد آب و آبفا).

     ایران به دلیل قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک جهان در زمره کشورهاي با محدودیت منابع آب قلمداد می­شود و به همین دلیل نیز این ماده حیاتی، یکی از مهمترین ارکان توسعه کشور است که توسعه سایر بخش­ها در گروي بهره­برداري پایدار از آن است. با توجه به روند رشد جمعیت کشور و تشدید نیاز بخش­هاي مختلف، افزایش مصرف آب بخش شهري، روستایی و صنعتی اجتناب ناپذیر خواهد بود .آب در فرآیند توسعه اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی کشور نقش عمده و کلیدي دارد. افزایش تولیدات کشاورزي و امنیت غذایی، توسعه مراکز جمعیت شهري و روستایی و بهبود و ارتقاي کیفیت زندگی در گروي انجام سرمایه گذاری­هاي لازم و هماهنگ در ابعاد مختلف توسعه و بهره­برداري از منابع آب است.

در حالی که متوسط حجم کل آب سالانه کشور رقم ثابتی است تقاضا براي آب به علت رشد جمعیت، توسعه کشاورزي، شهرنشینی و صنعت در خلال سال­هاي اخیر، متوسط سرانه آب قابل تجدید کشور را تقلیل داده است، به طوري که این رقم در سال 1340 حدود 5500 مترمکعب بود، در سال 1357 به حدود 3400، در سال 1367 به حدود 2500 و در سال 1376 به حدود 2100 مترمکعب کاهش یافته است.این میزان با توجه به روند افزایش جمعیت کشور در سال 1385 به حدود 1750 تنزل یافته است و در افق سال 1400 به حدود 1300 مترمکعب تنزل خواهد یافت (دفتر بهبود بهره­وری و اقتصاد آب و آبفا). صرف­نظر از تفاوت­هاي آشکار منطقه­اي در کشور و طیف گسترده مناطق خشک نظیر سواحل خلیج فارس و دریاي عمان، نیمه شرقی کشور از خراسان تا سیستان و بلوچستان و نیز حوزه­هاي مرکزي که میزان سرانه آب قابل تجدید در آن­ها از میزان متوسط کشور به مراتب پایین­تر است، ارقام متوسط سرانه آب کشور در سال­هاي آینده به مفهوم ورود ایران به مرحله تنش آبی و کم آبی خواهد بود. در کنار کاهش کمیت منابع آب، انتشار پساب­هاي صنعتی، کشاورزي و شهري نیز از دیگر عوامل تهدید کننده منابع محدود آب کشور محسوب می­شوند.

     با توجه به توضیحات فوق، مشخص می­شود که منابع آب ثابت بوده و با افزایش جمعیت و میزان تقاضا برای آب شرب با کیفیت بالا، نیاز به تصمیم­گیری و اتخاذ روش­های دیگر می­باشد. محدودیت­ ذکر شده در منابع آب موجب عدم امکان توسعه و بهره­برداری بیشتر از آن­ها می­باشد. در این میان فاضلاب تنها منبع آب می­باشد که با میزان رشد جمعیت و فعالیت­های اقتصادی افزایش می­یابد.

     در برابر این چالش­ها نیاز فوري به بهبود روش­هاي مصرف آب و نیز افزایش مقدار منابع آب فعلی با گزینه­هاي بسیار مناسب می­باشد. راهکارهاي زیادي هم به صورت سنتی و هم جدید و پیشرفته در دنیا براي موارد یاد شده وجود دارد. از میان این راهکارها، استفاده از پساب فاضلاب به طور چشمگیري از دیدگاه مدیریت منابع آب هم از نظر زیست محیطی و هم از از نظر اقتصادي، اهمیت یافته است
وینزوراران و سوندروادعی[1] (2004)

1-2ضرورت، هدف و روش تحقیق

اصطلاح توسعه پایدار[2] یا پایا  در اوایل سالهای دهه ۱۹۷۰ درباره محیط و توسعه بکار رفت. توسعه پایدار فرایندی است برای بدست آوردن پایداری در هر فعالیتی که نیاز به منابع و جایگزینی سریع و یکپارچه آن وجود دارد. توسعه پایدار در کنار رشد اقتصادی و توسعه بشری در یک جامعه یا یک اقتصاد توسعه یافته، سعی در تحصیل توسعه مستمر، ورای توسعه اقتصادی دارد. توسعه پایدار عنصر سازمان دهنده‌ای است که موجب پایداری منابع تجدیدناپذیر می‌شود، منابع محدودی که برای زندگی نسل آینده بر روی کره زمین ضروری است. توسعه پایدار فرایندی است که آینده‌ای مطلوب را برای جوامع بشری متصور می‌شود که در آن شرایط زندگی و استفاده از منابع، بدون آسیب رساندن به یکپارچگی، زیبایی و ثبات نظام‌های حیاتی، نیازهای انسان را برطرف می‌سازد. توسعه پایدار راه حلهایی را برای الگوهای فانی ساختاری، اجتماعی و اقتصادی توسعه ارائه می‌دهد تا بتواند از بروز مسائلی همچون نابودی منابع طبیعی، تخریب سامانه‌های زیستی، آلودگی، تغییرات آب و هوایی، افزایش بی‌رویه جمعیت، بی عدالتی و پایین آمدن کیفیت زندگی انسانهای حال و آینده جلوگیری کند. توسعه پایدار فرایندی است در استفاده از منابع، هدایت سرمایه‌گذاری‌ها، جهت گیری توسعه فناوری و تغییرات نهادی، با نیازهای حال و آینده سازگار باشد. توسعه پایدار که از دهه۱۹۹۰ بر آن تأکید شد جنبه‌ای از توسعه انسانی و در ارتباط با محیط زیست و نسل‌های آینده است. هدف توسعه انسانی پرورش قابلیت‌های انسانی محسوب می‌شود. توسعه پایدار به عنوان یک فرایند در حالی که لازمه بهبود و پیشرفت است، اساس بهبود وضعیت و رفع کاستی‌های اجتماعی و فرهنگی جوامع پیشرفته را فراهم می‌آورد، و باید موتور محرکه پیشرفت متعادل، متناسب و هماهنگ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تمامی جوامع و به ویژه کشورهای در حال توسعه باشد. توسعه پایدار سعی دارد به پنج نیاز اساسی زیر پاسخ گوید: تلفیق حفاظت و توسعه، تأمین نیازهای اولیه زیستی انسان، دست‌یابی به عدالت اجتماعی، خودمختاری و تنوع فرهنگی و حفظ یگانگی اکولوژیکی.

بررسی های انجام شده درباره علل توسعه و رشد اقتصادی و اجتماعی در کشورهای پیشرفته صنعتی و اخیراً در چند کشور نوصنعتی آسیای شرقی و حاشیه اقیانوس هند نشان میدهد که هرگونه نوسازی و اصلاح اجتماعی و اقتصادی فقط با استفاده از برنامه ریزی های هدفمند،جامع،آینده نگر،واقع گرا،فراگیر و پیوسته امکان پذیر است. ازسال 1327 که اولین برنامه ریزی جامع توسعه در ایران طراحی گردید ،در اکثر قریب به اتفاق برنامه ها،صنعت و فناوری یکی از شاخص ترین محورهای زیربنایی توسعه در اقتصاد ایران بوده است. یکی از مهمترین دستاوردهای این برنامه وجود صنایع متعدد ،حجم عظیمی از امکانات سخت افزاری،مراکز آموزش فنی و حرفه ای،دانشگاه های متعدد و طیف وسیعی از استعدادها،تخصص ها و ظرفیت های علمی،فنی،مهندسی و مدیریتی در کشور است. اما واقعیت آن است که مقایسه میزان رشد صنعتی و وضعیت اقتصادی کشورمان با کشورهای نوصنعتی نظیر مالزی،کره جنوبی،سنگاپور،چین و برزیل که نظام برنامه ریزی مدرن آنها دیرتر از ما آغاز شده است، گویای آن است که کشور ما در حال حاضر در وضعیت بسیار نامطلوبی قرار دارد.ایران هنوز وابسته به اقتصاد تک محصولی نفت بوده که 50 درصد درآمدش صرف خرید کالاهای اساسی کشور می گردد. بنابریان با توجه به مقایسه وضعیت کشورهای نوصنعتی با ایران،به نظر میرسد مطالعه برنامه ها،سیاست ها،استراتژی ها و الگوهای توسعه کشورهای فوق الذکر، و تطبیق آنها با وضعیت الگوی اقتصادی،اجتماعی،سیاسی و فرهنگی ایران،می تواند در تدوین طرح جامع توسعه پایدار ایران،مفید و مورد استفاده قرار گیرد.

مردم در بلند مدت برای دستیابی به رفاهی پایدار نیاز به یافتن راه های جدید برای تامین خواسته های خود و تطبیق الگوهای تولید و مصرفی دارند که سیستم های حمایتی و زندگی زمینی را حفظ کنند و منابع مورد نیاز نسل های آینده را نیز تامین نمایند. اما اگر هنوز گرایش های کنونی به رشد جمعیت،مصرف مواد و انرژی و تخریب محیطی وجود داشته باشد بسیاری از نیازهای بشر برآورده نخواهد شد و تعدا افراد گرسنه و فقیر افزایش خواهد یافت. نیازی به وقوع چنین پیشگویی غم انگیزی نیست. قابلیت های علمی،تکنولوژیکی و بهداشتی در طول 2 دهه آینده می توانند پیشرفت قابل توجهی در جهت آینده پایدار بشر داشته باشند. البته اگر این قابلیت ها،مشارکت بین المللی و عزم سیاسی جهانی را به همراه داشته باشند و با سیاست های اجتماعی و اقتصادی مناسب همراه شوند. تحقق این پیشرفت نیازمند تلاشی مضاعف از جانب جوامع تکنولوژیکی و علمی در جهت ارتقای استفاده موثرتر و گسترده تر از دانش موجود،تولید دانش جدید و تکنولوژی های سودمند و همکاری با دولت ها،سازمان های بین المللی و بخش خصوصی به منظور ارتقای یک گذر جهانی به پایداری است. برای وصول به پایداری،الگوی توسعه کلان کشور می بایستی با واژه پایداری همراه بوده و توسعه مورد  نظر از نوع پایدار باشد. مهمترین عوامل موثر در توسعه پایدار عبارتند از :

آزادی انسان،برابری،تعادل بین جمعیت و تویعه علوم و فناوری،توجه عمیق به مسائل محیط زیست و تمرکز اصلی بر حفظ منابع انسانی آینده و ایجاد جوامعی خردمند،سالم و مرفه.

الگوی کلی توسعه پایدار که مورد تاکید خط مشی[3] کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل متحد (CSD) نیز بوده و در حال حاضر سرلوحه تلاش کشورهای مختلف جهان در مسیر توسعه می باشد به صورت زیر است:

 

نوع فایل : word
اندازه فایل : 95
قیمت : 15000
خرید